Facebook ve Instagram’ın çatı şirketi Meta, “koordineli, özgün olmayan davranış” olarak adlandırdığı ve genellikle kamuoyuna şekillendirmek için tasarlanmış gizli devlet destekli sosyal medya kampanyaları hakkında son raporunu yayınladı. 110 sayfalık raporda en dikkat çeken nokta Çin olurken, diğer önemli bir noktada Türkiye ile ilgili 3 başlık yayınlanması oldu.
Türkiye – İran kaynaklı hesaplar
Raporun Türkiye ile ilgili ilk başlığına baktığımız zaman, Meta tarafından tespit edilen ilk ağın Türkiye ve İran kaynaklı olduğu ancak Türkiye’deki kullanıcılar hedef alınmış. Bu ağın arkasındaki kişilerin bağımsız haber kuruluşları gibi davranan Türkçe web siteleri işleterek, Orta Doğu’daki haberler ve güncel olayları baz almalarına karşın İran ve Filistin hakkında da destekleyici yorumlar atmışlar. Bunlarla birlikte İran’ın dini lideri Ayetullah Ali Hamaney’in birebir açıklamaları ve İsrail, ABD, Türk hükümeti ve Adalet ve Kalkınma Partisi (AKP) hakkında eleştirel yorumlarda gözlemlenmiş. Kampanya dahilinde oluşturulan sahte web sitelerine ilişkin bağlantılar Facebook ve Instagram’da dahil olmak üzere Pinterest, LinkedIn, Twitter ve Telegram gibi popüler sosyal medya platformlarında yayınlanıp, kullanıcıları buralara çekmeye çalışmışlar.
Meta, bu ağı ise Türkiye’deki seçimler öncesinde bölgede şüpheli gerçek dışı davranışlara yönelik iç soruşturma sonucunda bulup, kaldırdığını belirtiyor. İlginç olarak yine Meta’nın 2018 yılında kapattığı başka bir ağ ile tespit ettiği bu ağ arasında bağlantı keşfetmiş. Bu kapsamda 22 Facebook hesabı, 21 Facebook sayfası ve 7 tane Instagram hesabı kaldırılmış. Facebook’taki reklam harcamalarına ise 670 dolar harcanmış ve çoğunlukla TL cinsinden ödeme yapılmış.
Türkiye’deki kullanıcılar hedef alınmış: 21 bin dolar reklam harcaması yapılmış
Tespit edilen bu ikinci ağın amacı ise tamamen yereldeki kullanıcıları hedef almak olmuş. Bağımsız haber medyası gibi davranan bu ağ siyaset, muhalefetle ilgili eleştirel yorumlar, Adalet ve Kalkınma Partisi (AKP) hakkında destekleyici yorumlar ve siyasi olmayan pek çok konuda Türkçe içerikli yaklaşık bir düzine web sitesini yönetmeye odaklanmışlar.
Ağı yönetenler sadece burada değil diğer popüler sosyal medya platformlarına doğru bir genişleme politikası izlemişler. Buralardaki akışı yönetebilmek ve otomatikleştirmek içinde web araçlarından yararlanmışlar.
Meta, gruplardan bazılarının zaman içerisinde önemli isim değişiklikleri geçirip, başkaları tarafından satın alındığını tespit etmiş. Ağı yönetenler kimliklerini ve ilişkilerini gizlemeye çalışsada, “Turkuaz Gazetesi” adında bir haber platformu ile bağlantılı kişilerde dahil olmak üzere Türkiye’deki pek çok kişi Meta tarafından tespit edilmiş.
Bu kapsamda 34 Facebook hesabı, 12 Instagram hesabı, 107 grup ve 49 sayfa tespit edilip, kapatılmış. Ağı yönetenler tarafından çoğu TL cinsinden ödenmiş yaklaşık 21 bin dolar reklam harcaması yapılmış.
Türkiye ile ilgili ikinci başlık: 667 bin dolar reklam harcaması yapılmış
Raporun üçüncü başlığı yine Türkiye ile ilgili olup, tespit edilen bu ağın yereldeki kullanıcıları hedef aldığı belirtiliyor. Diğer ağdan farklı olarak, bu ağ ile ilgili daha fazla kaynak tespit edilmiş. Bu kapsamda 60 Facebook hesabı, 20 Instagram hesabı, 37 sayfa ve 2 grup kapatılmış.
Bu operasyonun arkasındaki kişiler Facebook, Instagram, Twitter ve TikTok gibi platformlarda farklı logo, profil fotoğrafı, görsel stiller ve hashtag’ler içeren bir dizi hayali marka yaratmış. Bu sahte hesaplardan bazılarında kullanılan profil fotoğraflarının, muhtemelen makine öğrenimi teknikleri kullanılarak oluşturulduğu düşünülüyor.
Türkiye ve bölgedeki siyaset ve güncel olaylar hakkında ağırlıklı olarak playlaşılan Türkçe içeriklerde muhalefet, Avrupa Birliği ve ABD hakkında eleştirel yorumlar yapılırken Adalet ve Kalkınma Partisi (AKP) ve politikaları hakkında destekleyici yorumlar yapılmış.
Meta, ağı yönetenlerin kimliklerini ve ilişkilerini gizlemeye çalışsada aralarında VOMM Creative, Skala Medya, TMSC Media ve Bin945 Creative Works olan dört sosyal medya ajansını tespit etmiş. Diğer iki ağdan ayıran belkide en önemli fark ise ağı yönetenler tarafından Facebook reklamları için çoğu TL cinsinden 667 bin dolar harcanmış.
Raporun en çok dikkat çeken noktası Çin oldu!
Meta, tespit ettikleri bu ağın genellikle Çin ve onun eyaleti Sincan hakkında olumlu yorumlar yayınladığı ancak Çin hükümetine yönelik eleştiriler yapan ABD, diğer batılı devletler, gazeteciler ve araştırmacılara yönelik eleştiriler yapmışlar. Yalnızca Facebook’ta dezenformasyon operasyonuyla bağlantılı 7704 hesap, 954 sayfa ve 15 grup kaldırılmış.
Ağın Çin merkezli olmasına karşın, Çin dışındaki Çince konuşanların yanı sıra Tayvan, ABD, Avustralya, Birleşik Krallık ve Japonya’daki hedef kitleleri de etkilemeyi amaçlamışlar. Ağı yönetenler kampanyalarını Facebook ve Instagram ile sınırlı tutmamışlar ve X (eski adıyla Twitter), YouTube, TikTok, Reddit, Pinterest, Medium ve daha birçok küçük site de dahil olmak üzere 50 başka platforma taşımışlar.
Araştırmacılar tarafından tespit edilen bulgulara göre bu kampanya, Çin merkezli olduğu bilinen ve yıllardır faaliyet gösteren “Spamouflage” adlı kampanya ile ilişkilendirilmiş.
Araştırma kapsamında tespit edilen alan adları, sosyal platformlardaki sayfa ve kullanıcı hesap bilgileri gibi teknik ayrıntılarda raporda yayınlandı.
